Nobelprijs voor de vrede 2006 gaat naar Prof. Muhammad Yunus,
"bankier van de armen" en "uitvinder" van het microkrediet 

Prof. Dr. Muhammad Yunus

De Nobelprijs voor de vrede wordt dit jaar toegekend aan Professor Muhammad Yunus
uit Bangladesh en de door hem opgerichte Grameen Bank. 

Muhammad Yunus werd geboren in 1940 in Chittagong, het zakencentrum van het toenmalige
Oost-Bengalen. Hij was de derde uit een gezin van 14 kinderen, waarvan er vijf al heel jong
stierven. Hij liep school in Chittagong en kon vervolgens dankzij een studiebeurs naar de
Verenigde Staten, waar hij een doctoraat in de economie behaalde.
Daarna keerde hij terug naar Bangladesh en in 1972 werd hij hoofd van de faculteit economie
aan de universiteit van Chittagong. Hij leek voorbestemd voor een traditionele academische
carrière, maar het zou anders lopen. 
Bangladesh is (net als India) een land waar van oudsher extreme armoede heerst.
In 1974 kwam daar een TBC-epidemie bovenop, die naar schatting anderhalf miljoen
slachtoffers maakte. 
De ellende onder de arme bevolking raakte hem diep.
Terwijl hij in zijn werkkamer ingewikkelde macro-economische modellen bestudeerde lagen
buiten mensen te creperen en probeerden anderen te overleven door te bedelen.
De tegenstrijdigheid tussen de mooie economische theorie en de rauwe werkelijkheid buiten
zette hem aan het denken. Hij besloot te velde het armoedeprobleem te onderzoeken.
Zo belandde hij op een dag met een aantal studenten in een arm dorp en raakte er in gesprek
met een vrouw die stoelen maakte van bamboe. De vrouw vertelde dat ze per stoel ongeveer
20 cent moest lenen om het nodige riet te kunnen kopen. Als ze haar schuld terugbetaald had,
inbegrepen een woekerrente die tot 10 % per week kon bedragen, bleef er uiteindelijk nauwelijks
iets over voor haar werk. Anders gezegd, haar inspanningen kwamen alleen de woekeraar
ten goede.

Deze ontmoeting betekende een keerpunt voor Yunus.
De grond van het probleem was dat dit soort mensen geen toegang had tot financieringsbronnen
tegen normale voorwaarden. Banken vonden deze armen niet kredietwaardig, want ze konden
geen enkele waarborg geven en ze waren al evenmin geïnteresseerd in leningen voor kleine
bedragen. De woekeraars vonden in de arme mensen dus een gemakkelijke prooi. 
Conclusie: er klopte iets niet met de economische theorie en Yunus besloot er zelf iets aan te doen. 
Hij leende uit eigen zak zo'n 25 euro aan een groep mandenmakers.
Hij stelde vast dat dit kleine bedrag hen niet alleen toeliet te overleven, maar ook aanzette tot
persoonlijk initiatief en zakelijk inzicht, nodig om uit de armoede te raken.
Tegen het advies van banken en overheid in ging Yunus door met het verstrekken van
"micro-leningen" en richtte uiteindelijk de Grameen Bank op.
Letterlijk betekent dit "bank van het dorp" en haar activiteiten zijn gebaseerd op principes van
vertrouwen en solidariteit. Het werd een enorm succes, eerst in Bangladesh en nadien via
gelijkaardige projecten in tal van andere arme landen over gans de wereld. 
94 % van de ontleners zijn vrouwen en 98 % van de leningen wordt terugbetaald, een score die
geen enkel ander banksysteem weet te evenaren. 

De Grameen Bank is geen liefdadigheidsinstelling. Leningen moeten terugbetaald worden,
met intrest. Wie geld leent moet beloven zich aan 16 regels te houden: zijn kinderen naar school
sturen, het systeem van de bruidsschat achterwege laten, enz. plus lid worden van een klein
groepje van leners. Deze groepsstructuur zorgt voor sociale controle en discipline, zodat de
terugbetalingen ook effectief gebeuren.

Het werk van Mohammed Yunus heeft inmiddels over gans de wereld erkenning gekregen,
met een ellenlange lijst van eredoctoraten als gevolg.
In België kreeg hij in 1993 de Koning Boudewijnprijs voor de erkenning van de rol van de
vrouw in het economisch ontwikkelingsproces. In 1998 kreeg hij een eredoctoraat van de
KU Leuven en in 2003 van de UCL.
Dat hij nu de Nobelprijs krijgt, samen met de Grameen Bank,  is dan ook geen toeval. 
Zijn deel van de prijs zal hij besteden aan enkele nieuwe projecten : een oogkliniek en een
bedrijf dat goedkoop maar voedzaam voedsel zal produceren voor de armen.